رایانش ابری: تعریف، شیوۀ کار، کاربردها و مزایا

طی سالیان اخیر ما شاهد حرکتِ بیشتر فناوری به سمت رایانش ابری بوده‌ایم. رایانش ابری یک سرویس پردازشی است که در آن منابع اطلاعاتی مجازی شده از طریق شبکه‌های ارتباطی همچون اینترنت ارائه می‌شوند. این فناوری به منظور سهولت استفاده از برنامه‌های کاربردی، منابع اطلاعاتی، شبکه‌ها و … طراحی شده است و به عنوان سرویسی که امکانات متنوعی را به شکل از راه دور و با هزینۀ کم و بهره‌وری بالا در اختیار کاربران قرار می‌دهد، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. سرعت افزایش استفاده از آن تا جایی است ‌که این فناوری به روشی ایده‌ال برای ارائۀ برنامه‌های کاربردی شرکت‌های مختلف و همچنین راه‌حلی ارجح برای شرکت‌هایی که قصد توسعۀ زیرساخت خود و یا راه‌اندازی نوآوری‌های جدید را دارند تبدیل شده‌است. در همین راستا ما در این مقاله سعی داریم تا به تحلیل و بررسی این فناوری نوین و اینکه به طور کلی رایانش ابری چیست بپردازیم.

رایانش ابری چیست؟

به طور کلی رایانش ابری به تحویل خدمات رایانشی یا محاسباتی در شکل سرورها، ذخیره سازی، پایگاه‌های داده، شبکه‌سازی، نرم افزار، تجزیه و تحلیل‌ها، هوش و موارد متعدد دیگر در فضای اینترنت (ابر) و به منظور ارائۀ نوآوری سریع‌تر، منابع انعطاف‌پذیر و مهم‌تر از همه کاهش هزینه اطلاق می‌شود.

در رایانش ابری، محاسبات و پردازش‌ها با کمک سرورهایی که با هم در ارتباط هستند انجام می‌گیرد و ذخیره‌ سازی اطلاعات به شکل متمرکز و دسترسی به خدمات و منابع به صورت آنلاین و از طریق اینترنت صورت می‌پذیرد.

با استفاده از رایانش ابری شما به طور معمول تنها برای خدمات ابری که از آن‌ها استفاده می‌کنید هزینه می‌کنید و از این طریق می‌توانید علاوه بر اجرای مؤثرتر زیرساخت و تغییر بهینه در کسب و کار خود، هزینه‌های عملیاتی خود را به شکل چشمگیری کاهش دهید. اگر بخواهیم به صورت جزئی‌تر مسئله را بیان کنیم، ارائۀ خدمات رایانش ابری به کاربران براساس تقاضای آن‌ها انجام می‌پذیرد و کاربران در این حالت بدون نیاز به امکانات پیچیده و از راه دور می‌توانند به این خدمات دست پیدا کنند. این مسئله بدین معنی است که با رایانش ابری دسترسی به  خدمات و منابع مختلف در زمان تقاضا و براساس میزان و نیاز کاربران به گونه‌ای انعطاف‌پذیر و از طریق اینترنت و تنها با پرداخت هزینه‌ای به اندازۀ استفادۀ آن‌ها امکان‌پذیر است.

شیوۀ کارِ رایانش ابری

سرویس‌های رایانش ابری با توجه به شرکت ارائه دهندۀ آن‌ها تا حدودی متفاوت عمل می‌کنند. ولی اغلب آن‌ها یک داشبورد کاربر پسند و سازگار با همۀ مرورگرها را فراهم می‌کنند، تا از همین طریق متخصصین فناوری اطلاعات و توسعه دهندگان بتوانند منابع مورد نیاز خود را سفارش بدهند و اکانت‌های خود را مدیریت کنند.

برخی از سرویس‌های ابری نیز به شکلی طراحی شده‌اند تا بتوانند با REST API ها و یک واسط خط فرمان کار کنند و به همین واسطه گزینه‌های بیشتری را در اختیار توسعه دهندگان قرار دهند.

استفاده از رایانش ابری

شاید شما در حال حاضر و بدون آن که خودتان متوجه باشید در حال استفاده از رایانش ابری هستید. اگر از یک سرویس آنلاین برای ارسال ایمیل، ویرایش اسناد، تماشای فیلم یا برنامه‌های تلویزیونی، گوش دادن به موسیقی، بازی کردن یا ذخیره تصاویر و فایل‌های دیگر استفاده می‌کنید، این احتمال وجود دارد که رایانش ابری در پشت تمام این فعالیت‌ها وجود داشته باشد و شما در حال استفاده از یکی از انواع خدمات این سرویس باشید.

با اینکه قدمت ارائۀ اولین سرویس‌های رایانش ابری به سختی به یک دهه می‌رسد، اما در حال حاضر انواع مختلفی از سازمان‌ها از استارت آپ‌های کوچک گرفته تا شرکت‌های جهانی، آژانس‌های دولتی و غیر انتفاعی، همگی این فناوری را به دلایل مختلفی پذیرفته‌اند و از آن در جهت رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کنند.

چند نمونه از فعالیت‌هایی که امروزه با استفاده از خدمات رایانش ابری می‌توان انجام داد عبارتند از: 

• ساخت سرویس‌ها و برنامه‌های کاربردی جدید
• ذخیره‌سازی، پشتیبان گیری و بازیابی داده
• پخش فایل‌های صوتی و تصویری
• ارائۀ نرم افزارهای درخواستی
• ساخت و آزمایش برنامه‌های کاربردی
• تجزیه و تحلیل اطلاعات
• کاربرد هوش در درک اطلاعات

مزایای رایانش ابری

امروزه، وجود مزایای فراوان سرویس رایانش ابری موجب استفادۀ بهینه از کامپیوتر و اینترنت برای انواع کاربردهای کوچک و بزرگ شده است، به نحوی که جهش بزرگی را در کسب‌ و کارهای استفاده کننده از وب‌سایت‌های بزرگ اینترنتی و اپلیکیشن‌های موبایل نسبت به استفاده از منابع اطلاعاتی ایجاد کرده است و باعث شده است تا آن‌ها این سرویس را برای دستیابی به اهداف خود انتخاب کرده‌اند. در ادامه به شناخت و بررسی دلایلی که موجب استقبال فراوان از این فناوری نوظهور شده‌اند، می‌پردازیم.

• هزینه

رایانش ابری موجب حذف هزینه‌های زیادی از جمله هزینه‌های مربوط به خرید و نگهداری سخت افزار و نرم افزار، اجرا و راه‌اندازی پایگاه‌های داده و رک‌های سروری، برق مصرفی روزانه برای فعالیت و خنک‌ سازی آن‌ها و همچنین به کار گیری متخصصین فناوری اطلاعات برای مدیریت زیرساخت می‌شود. از آنجایی که این سرویس بسیاری از وظایف مربوط به متخصصین را انجام می‌دهد، خود این امر موجب سرعت بخشیدن به کارها نیز  می شود.

• سرعت

اغلبِ سرویس‌های رایانش ابری به صورت سلف سرویس و با توجه به درخواست‌های کاربران ارائه می‌شوند. بنابراین می‌توان به حجم زیادی از منابع رایانشی در عرض مدت بسیار کوتاهی دست پیدا کرد. که این کار به طور معمول تنها با چند کلیک ماوس انجام می‌گیرد و در نتیجه باعث ایجاد کسب و کاری با انعطاف پذیری بالا و به دور از سختی‌ها و فشارهای برنامه‌ریزی ظرفیت و دیگر فعالیت‌ها می‌شود.

• مقیاس جهانی

از دیگر مزایای رایانش ابری می‌توان به قابلیت مقیاس‌پذیری آن در منابع اشاره کرد. مقیاس پذیری یکی از بهترین راه‌های افزایش بهره وری و بهبود عملکرد سرویس‌های رایانش ابری است. به موجب این مزیت مقدار دقیق و مناسبی از منابع فناوری اطلاعات برای مثال توان محاسبه یا پردازش کمتر یا بیشتر، ذخیره‌ سازی و پهنای باند درست در زمان مورد نیاز و از یک موقعیت جغرافیایی مناسب ارائه داده می‌شوند. برای اعمال مقیاس بندی در بستر رایانش ابری روش‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام شرایط خاص خود را دارند.

• بهره‌وری

معمولاً پایگاه‌های داده نیاز به نصب و راه‌اندازی سخت افزارها، پچ کردن نرم افزارها و سایر کارهای مدیریتی و زمان بر در حیطۀ فناوری اطلاعات دارند. رایانش ابری نیاز به بسیاری از این وظایف و فعالیت‌ها را از بین می‌برد و به همین دلیل تیم‌های فناوری اطلاعات می‌توانند وقت خود را صرف امور دیگری همچون دستیابی به اهداف تجاری مهم کنند.

• کارایی

بزرگ‌ترین سرویس‌های رایانش ابری بر روی یک شبکه جهانی از پایگاه‌های داده‌ای امن اجرا می‌شوند، که به طور مداوم به آخرین نسخه از یک سخت افزار پردازشیِ سریع و کارآمد ارتقا پیدا می‌کنند. این مسئله در سرویس‌های رایانش ابری علاوه بر دستیابی به منابع رایانشی امن، چندین مزیت دیگر را از جمله کاهش زمان تأخیر برای برنامه‌های کاربردی در شبکه و صرفه‌جویی‌های اقتصادی بزرگ‌تر نیز در پی دارد.

• امنیت

جابجایی اطلاعات در سرویس‌های ابری مستلزم تأمین امنیت آن‌ها است، به همین دلیل بسیاری از تأمین کنندگان خدمات رایانش ابری مجموعۀ وسیعی از سیاست‌ها، فناوری‌ها و کنترل‌ها را فراهم می‌آورند، که به وسیلۀ آن‌ها امنیت خود را به طور کامل تقویت کرده و به حفاظت از اطلاعات، برنامه‌ها و زیرساخت‌ها در مقابل تهدیدات بالقوه نیز کمک می‌کنند.

همان‌طور که در ابتدا نیز بیان شد، رایانش ابری سرویسی بر پایۀ شبکه‌های بزرگی همچون اینترنت است که شیوه‌ای تازه را برای ارائه و مصرف انواع سرویس‌های فناوری اطلاعات از جمله سخت افزار، نرم افزار و … را فراهم می‌کند. این فناوری به عنوان یکی از فناور‌ی‌های برتر شناخته شده در جهان، دسترسی و استفاده از خدمات و منابع مختلف را با صرفه‌جویی در هزینه و زمان برای کاربران امکان‌پذیر می‌سازد.